• ANASAYFA
  • TARİH VE COĞRAFYA
  • DİL VE YAZI
  • TOPLUMSAL YAPI
  • İSKAN VE MİMARİ
  • DİN
  • ORDU
  • SANAT
  • KAZILMIŞ MERKEZLER
  • HARİTA
  • TURİZM
  • İSKAN VE MİMARİ
  • Yerleşme Biçimleri
  • Krali Kentler
  • Mezar Mimarisi
  • Su Mimarisi
  • DİN
  • Tanrılar
  • Tapınaklar Ve Dini Uygulamalar
  • Ölü Gömme Gelenekleri
  • SANAT
  • Çanak Çömlek
  • Dokuma
  • Duvar Resmi, Kabartma, Yontu
  • Mühürcülük
  • Fildişi
  • Boncuk
  • Maden Sanatı
  • Savaş Arabası ve At Koşum Takımı
  • Adak Levhası
  • Hançer Bıçak ve Ok Ucu
  • Kalkan
  • Miğfer
  • Kemer
  • Mobilya
  • Şamdan
  • Üç Ayaklı Kazan
  • Metal Kap
  • Kuyumculuk
  • KAZILMIŞ MERKEZLER
  • Başkent Tuşpa
  • Çavuştepe (Sardurihinili)
  • Ayanis (Rusahinili Eidurukai)
  • Erzincan-Altıntepe
  • Toprakkale (Rusahinili Qilbani-kai)
  • Yukarı Anzaf
  • Karmir Blur (Teişebai URU)
  • Armavir Blur (Argiştihinili)
  • Arinberd Erebuni
  • Bastam (Rusai-URU.TUR)
  • Kef Kalesi (Haldiei URU)
  • Körzüt
  • Patnos-Aznavurtepe
  • Kayalıdere
  • Ernis
  • Karagündüz
  • Dilkaya
  • Yoncatepe
  • Van-Altıntepe
  • Kalecik
  • Hasanlu
  • HARİTA
  • Harita
  • İnteraktif Harita
  • TURİZM
  • İletişim Bilgileri
  • Kaynakçalar
  • Videolar
  • Galeri
  • Katalog
  • KABARTMA
    Duvar Resmi, Kabartma, Yontu

    Urartu’da krali yapıların iç mekânlarının dekorasyonunda duvar resimlerinin oldukça yaygın olduğu anlaşılır. Assur’dan birçok alanda etkilenen Urartuların Assur saraylarını süsleyen görkemli kabartmalı taş levhalarla (ortostat) saray ve tapınaklar ile konutlarını bezemediklerini biliyoruz. Ancak duvar resimlerinde yine Assur etkisi ortaya çıkar. Urartu’nın kazılmış Toprakkale, Karmir-Blur, Toprakkale, Kayalıdere, Çavuştepe, Ayanis, Arin-Berd gibi krali merkezlerinde duvar resimlerine ilişkin örnekler ortaya çıkarılmıştır. Ancak Toprakkale ve Arin-Berd (Erebuni) örnekleri dışındakilerin büyük bölümü tanımlanamayacak parçalar halindedir. Duvar resimleri beyaz zemin üzerine kırmızı ve koyu mavi renklerle oluşturulan geometrik, bitkisel ve figüratif, birbirini takip/tekrar eden motiflerden oluşturulmuştur. Resimlerde simetri hâkimdir ve mekânı oluşturan duvarlarda aynı düzlemlerde uzanırlar.

    Erebuni’de giriş, sütunlu avlu, küçük salon ve tapınak alanında tanımlanabilir boyutta duvar resimleri bulunmuştur. Koyu mavi ve kırmızı rengin kontrastıyla daha canlı sahneler üretilmeye çalışılmıştır. Beyaz ve bej renkler de yaygın kullanılan renklerdendir. Figürlerin ana konturlarının belirlenmesinde siyah, ağaç dallarının gösteriminde de yeşil renk kullanılmıştır.

    Haldi Tapınağı’nda ortaya çıkarılan örnekler duvar resimlerinin genel karakterini yansıtması bakımından önemlidir. Bir örnekte en üstte dar bir şerit içinde sekiz yapraklı rozetler onun altında da mavi boya bant şeritlerle sınırlandırılmış friz içinde düzenli aralıklarla yerleştirilmiş daire içinde çok kollu yıldız motifleri bulunur. Bunun alt sırasında mavi ve kırmızı boya ile yaprakları arasında kontrast oluşturulmuş palmet dizileri yerleştirilmiştir. Altında yine aynı genişlikte uzanan bir diğer firiz içine ise tapınak çatılarını anımsatan dendeneler/dişli silmeler uzanır. Daha altta dar uzanan mavi renkte bir şerit içine diziler halinde koç/kuzu figürleri yerleştirilmiştir. Bunun altında ise stilize edilmiş hayat ağacının her iki yanında ellerinde bakraç bulunan figürlerin bulunduğu kuşak uzanır. En alta ise stilize nar motiflerinden oluşan bir dizi yer alır.

    Yine Erebuni Haldi Tapınağı’nda saptanmış bir diğer duvar resmi parçasının tanrı Haldi betimi olduğu düşünülür. Haldi bir aslan üzerinde ayakta durmaktadır. Çifte boynuzlu başlığı bulunur ve ucu püsküllü, ayak parmaklarına kadar uzanan bir elbise giymiştir. Sağ eli selam verme pozisyonundadır ve sol elinde de asa tutar.

    Sarayın “küçük salon” bölümünde de çok sayıda duvar resmi parçası saptanmıştır. Burada da Haldi Tapınağı’nda olduğu gibi, üstten alta doğru birbirine paralel uzanan kuşaklar içinde palmet, dendene, hayat ağacı aşılama sahnesi motifleri uzanır. Merkezde daha geniş kuşak içinde ise düzenli aralıklarla, iç bükey kare motiflerin iki yanında boğa figürleri sıralanmıştır. Aynı alanda iç bükey kare motiflerin iki yanına yerleştirilmiş aslan figürlerinin bulunduğu örnekler de tespit edilmiştir.

    Büyük Salon olarak adlandırılan alanda ise üzerinde; elinde bitki tutan tanrı, kurban edilecek hayvanlar, hayat ağacı, bina, insan gövdeli kanatlı aslan, boğa figürlerinin bulunduğu duvar resimleri parçalar halinde bulunmuştur.

    Erzincan-Altıntepe’deki Apadana ve Tapınak alanında da önemli ölçüde duvar resmi örnekleri saptanmıştır. Altıntepe örnekleri Arin-Berd/Erebuni örnekleri ile yapım tekniği ve bezeme anlayışı açısından doğrudan parallelik taşır. Özgüçe göre Altıntepe’de öncelikle duvar resimi yapılacak yüzey sulandırılmış kerpiç çamuru ile sıvanmıştır. Bu katmanın üstü ise çoğunlukla mavi renkte boyanmıştır. Duvara uygulanacak motifler önceden standart ölçüm aletleri ile taslak halinde çizilmiş daha sonra ise içleri boyanmıştır. Konturlar siyah renkle çizilmiştir. Mavi, krmızı, bej ve beyaz kullanılan ana renklerdir.

    Altıntepe duvar resimlerinde de ana sahnelerde hayat ağacı aşılama, hayvan mücadele, diz çökmüş boğa, insan yüzlü kanatlı aslan figür ve konuları işlenmiştir. Yine sekiz yapraklı rozet, stilize nar ve dendan dizileri sıklıkla kullanılan dekoratif öğelerdir.

    Urartu’da kabartma ve heykel örnekleri oldukça sınırlı sayıdadır. Gerek Assur gerekse Geç Hitit kültürü ile etkileşim içinde olan Urartuların yontu uygulamalarının bu kadar az olması şaşırtıcıdır. Urartular özellikle Assur’da ortostatlara işlenen sahneleri, son derece uzman oldukları maden işleme sanatına dair yarattıkları eserler üzerinde uygulamışlardır. Daha sonra göreceğimiz üzere kemerler, tunç levhalar, silahlar üzerinde tasvir sanatını ve ikonografisini izleyebilmekteyiz.

    Urartu’nun yontu sanatına ilişkin var olan az sayıdaki örnekler II. Rusa Dönemi’ne ait yerleşmelerden gelir. Özellikle Adilcevaz Kef Kalesi’nden gelen örnekler dikkat çekicidir. Bu sahnelerde Urartu hayat ağacının tohumlamasının işlendiği bu taş bloklar olasılıkla bir yapının girişinin her iki tarafında yer almaktaydılar. Tanrı Teişeba burada boğa üzerinde ayakta durur biçimde resmedilmiştir.

    Aynı sahnenin Adilcevaz payeleri üzerinde de tekrarlandığı görülür. Kanatlı cinler hayat ağacını aşılarlar. Ortadaki hayat ağacını, aslan üzerinde kanatlı cin veya tanrı aşılamaktadır. Söz konusu kabartmalar olasılıkla bir saray yapısında sütün altlığı olarak kullanılmışlardır. Payelerin dört yüzünde de aynı sahne yer alır. Bunlar ayrıca bir Urartu yapısının cephe görüntüsünü yansıtması bakımından da önemlidir.

    Bunlara ilaveten Van Müzesi’nde bulunan ve bir savaş arabasının betimlendiği stel ve Ayanis Tapınağı’nın iç duvarlarına yapılmış intaglio bezemelerden oyma grifon figürleri ile hayat ağacı motifleri bir diğer önemli Urartu tasvir örnekleridir.



    KABARTMA
    DUVAR RESMİ
    DUVAR RESMİ